بازار کارت‌های گرافیک همواره صحنه نبردی نفس‌گیر میان غول‌های فناوری بوده و گیمرها همیشه منتظرند تا ببینند کدام شرکت می‌تواند تعادل بهتری میان قیمت و عملکرد ارائه دهد. در این میان، AMD با سری Radeon RX 9000 خود قدم‌های بلندی برداشته و حالا با معرفی کارت گرافیک Radeon RX 9060 XT 16GB، قصد دارد معادلات را در بخش پرطرفدار میان‌رده بر هم بزند. این کارت که برای گیمرهای جریان اصلی طراحی شده، نوید عملکردی عالی در رزولوشن‌های محبوب 1080p و 1440p را با قیمتی وسوسه‌انگیز می‌دهد.
RX 9060 XT بر پایه معماری کاملاً جدید RDNA 4 بنا شده است؛ معماری‌ای که AMD وعده داده نه تنها یک پیشرفت، بلکه یک جهش قابل توجه نسبت به نسل پیشین خود، یعنی RDNA 3، در زمینه‌های مختلف از جمله عملکرد خام، بهره‌وری انرژی، و به خصوص قابلیت‌های رهگیری پرتو (Ray Tracing) و هوش مصنوعی (AI) به ارمغان بیاورد.
هدف من از این بررسی، فراتر از ارائه چند عدد و رقم خشک و خالی است. می‌خواهم نقاط قوت واقعی و ضعف‌های احتمالی آن را در سناریوهای مختلف گیمینگ و حتی کاربردهای دیگر، بی‌پرده برایتان آشکار کنم. این مقاله راهنمایی جامع برای شما خوانندگانی است که به دنبال اطلاعات دقیق، بی‌طرفانه و از دید یک متخصص هستید.
اما چرا این کارت تا این حد مهم است؟ پاسخ در قیمت‌گذاری هوشمندانه آن نهفته است. نسخه 16 گیگابایتی RX 9060 XT با قیمت پیشنهادی 349 دلار عرضه شده است. این برچسب قیمتی، آن را به گزینه‌ای بسیار جذاب در برابر رقبای گران‌تر یا مدل‌هایی با حافظه کمتر از سوی انویدیا تبدیل می‌کند، به خصوص در دورانی که قیمت کارت‌های گرافیک اغلب سرسام‌آور بوده و گیمرها را با چالش جدی مواجه کرده است. در واقع، به نظر می‌رسد AMD با عرضه نسخه 16 گیگابایتی RX 9060 XT با این قیمت، به طور واضح انویدیا را در بخش میان‌رده به چالش کشیده است. اگر نگاهی به رقیب اصلی آن، یعنی RTX 5060 Ti بیندازیم، می‌بینیم که مدل 8 گیگابایتی آن با قیمت 379 دلار و مدل 16 گیگابایتی با قیمت 429 دلار عرضه می‌شود. این در حالی است که بازی‌های مدرن، به خصوص در رزولوشن 1440p یا هنگام فعال بودن Ray Tracing، به طور فزاینده‌ای به بیش از 8 گیگابایت حافظه VRAM نیاز پیدا می‌کنند.
بنابراین، AMD با ارائه دو برابر حافظه VRAM نسبت به مدل پایه RTX 5060 Ti و با قیمتی کمتر، و حتی ارزان‌تر از مدل 16 گیگابایتی رقیب، یک مزیت رقابتی بسیار مهم برای خود ایجاد کرده است. این یک حرکت استراتژیک از سوی AMD برای جذب گیمرهایی است که نگران محدودیت VRAM در آینده نزدیک هستند و به دنبال بهترین ارزش خرید در بودجه خود می‌گردند. این استراتژی می‌تواند فشار قابل توجهی بر قیمت‌گذاری و سیاست‌های انویدیا در قبال حجم حافظه در نسل‌های آینده کارت‌های میان‌رده وارد کند و نشان‌دهنده تعهد AMD به ارائه مشخصات سخاوتمندانه در قیمت‌های قابل دسترس‌تر است.
قلب تپنده: معماری RDNA 4 و مشخصات فنی RX 9060 XT
قدرت واقعی هر کارت گرافیک در معماری پردازنده گرافیکی آن نهفته است. RX 9060 XT از جدیدترین دستاورد AMD در این زمینه، یعنی معماری RDNA 4، بهره می‌برد. بیایید نگاهی عمیق‌تر به این معماری و مشخصات فنی دقیق کارت بیندازیم.
معماری RDNA 4 – جهشی رو به جلو
معماری RDNA 4 بر روی گره پیشرفته N4P شرکت TSMC ساخته شده است. این فرآیند ساخت نسبت به گره 6 نانومتری مورد استفاده در کارت نسل قبلی مشابه، یعنی RX 7600 XT ، و حتی فرآیند N5 که در برخی کارت‌های RDNA 3 به کار رفته بود، بهبودهای قابل توجهی در چگالی ترانزیستورها، عملکرد کلی و بهره‌وری انرژی ارائه می‌دهد. این پیشرفت در تکنولوژی ساخت، به AMD اجازه داده تا با وجود حفظ یا حتی کاهش ابعاد تراشه، قدرت پردازشی بیشتری را در اختیار کاربران قرار دهد.
اما RDNA 4 فقط یک فرآیند ساخت جدید نیست، بلکه شامل بهبودهای کلیدی در خود معماری نیز می‌شود:
- Rasterization (پردازش رستر): اگرچه ممکن است بیشترین جهش نسلی در این بخش نباشد، اما AMD ادعا می‌کند که عملکرد پردازش رستر سنتی در RDNA 4 حدود 40% سریعتر از RDNA 3 است. این بهبود برای اجرای روان‌تر بازی‌هایی که از تکنیک‌های رهگیری پرتو استفاده نمی‌کنند، بسیار حائز اهمیت است.
- Ray Tracing (رهگیری پرتو): AMD سرمایه‌گذاری قابل توجهی روی بهبود عملکرد رهگیری پرتو در RDNA 4 انجام داده است. طبق اطلاعات منتشر شده، شاهد دو برابر شدن نرخ تقاطع پرتو و دیگر پیشرفت‌های سخت‌افزاری هستیم که منجر به عملکرد رهگیری پرتو به طور قابل توجهی بالاتر نسبت به نسل‌های قبل شده است. این خبر بسیار خوبی برای گیمرهایی است که به دنبال تجربه جلوه‌های بصری واقع‌گرایانه‌تر هستند.
- AI Accelerators (شتاب‌دهنده‌های هوش مصنوعی): شاید یکی از بزرگترین تغییرات در RDNA 4 مربوط به شتاب‌دهنده‌های هوش مصنوعی آن باشد. این واحدها اکنون قادر به انجام دو برابر عملیات FP16 در هر سیکل کلاک هستند و از عملیات پراکندهنیز پشتیبانی می‌کنند که می‌تواند با نادیده گرفتن محاسبات غیرضروری، عملکرد را به طور قابل توجهی افزایش دهد. این بهبودها مستقیماً به نفع فناوری‌هایی مانند FSR 4 (که در ادامه به آن خواهیم پرداخت) و دیگر کاربردهای مبتنی بر هوش مصنوعی خواهد بود.
مشخصات فنی دقیق AMD Radeon RX 9060 XT 16GB
حالا که با کلیات معماری RDNA 4 آشنا شدیم، بیایید نگاهی دقیق‌تر به مشخصات فنی خود کارت RX 9060 XT 16GB بیندازیم:
- پردازنده گرافیکی (GPU): این کارت از پردازنده گرافیکی Navi 44 بهره می‌برد.
- واحدهای محاسباتی (CUs): دارای 32 واحد محاسباتی است.
- پردازنده‌های جریانی (Stream Processors): مجموعاً 2048 پردازنده جریانی در این کارت فعال هستند.
- هسته‌های رهگیری پرتو (RT Cores): 32 هسته اختصاصی برای پردازش رهگیری پرتو در نظر گرفته شده است.
- شتاب‌دهنده‌های هوش مصنوعی (AI Accelerators): همچنین 32 شتاب‌دهنده هوش مصنوعی در این تراشه وجود دارد.
- سرعت کلاک (Clock Speeds):
- کلاک پایه: برای مدلی که من تست کردم، حدود 2700 مگاهرتز بود. این مقدار ممکن است برای مدل مرجع AMD کمی متفاوت باشد.
- کلاک بوست (مرجع AMD): حدود 3130 مگاهرتز اعلام شده است.
- کلاک بوست : این مدل می‌تواند تا 3290 مگاهرتز نیز بوست کند.
- کلاک گیم واقعی: در تست‌های من و دیگر بررسی‌ها، مشاهده شده که کارت در بازی‌ها به طور معمول فرکانسی بین 2.9 گیگاهرتز تا 3.3 گیگاهرتز (بدون فعال بودن RT) و 2.8 گیگاهرتز تا 3.1 گیگاهرتز (با فعال بودن RT سنگین) را حفظ می‌کند.
- حافظه (VRAM): یکی از نقاط قوت اصلی این کارت، بهره‌مندی از 16 گیگابایت حافظه GDDR6 است.
- رابط حافظه (Memory Interface): این حافظه از طریق یک رابط 128 بیتی با پردازنده گرافیکی در ارتباط است.
- پهنای باند حافظه (Memory Bandwidth): با توجه به نوع و رابط حافظه، پهنای باند کلی آن به 320 گیگابایت بر ثانیه می‌رسد.
- Infinity Cache: این کارت به 32 مگابایت حافظه Infinity Cache مجهز شده است که به بهبود پهنای باند موثر حافظه کمک شایانی می‌کند.
- توان حرارتی طراحی (TGP): توان مصرفی این کارت حدود 160 وات اعلام شده است. البته مدل‌های اورکلاک شده کارخانه‌ای مانند مدلی از Gigabyte که در برخی بررسی‌ها تست شده، ممکن است کمی بیشتر و تا حدود 182 وات نیز مصرف کنند.
- رابط PCIe: RX 9060 XT از رابط پرسرعت PCIe 5.0 x16 پشتیبانی می‌کند.
شاید در نگاه اول، برخی از این مشخصات، مانند تعداد پردازنده‌های جریانی (2048 عدد)، مشابه کارت نسل قبلی یعنی RX 7600 XT به نظر برسد. اما نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه کرد این است که عملکرد RX 9060 XT به طور قابل توجهی، و در برخی موارد حتی تا دو برابر، بهتر از RX 7600 XT است. این اختلاف عملکرد چشمگیر، با وجود تشابه در تعداد هسته‌های خام، نشان‌دهنده پیشرفت‌های عظیم در IPC (دستورالعمل قابل اجرا در هر سیکل کلاک) و کارایی کلی معماری RDNA 4 است. علاوه بر این، تأثیر فرآیند ساخت پیشرفته‌تر N4P (در مقابل گره 6 نانومتری RX 7600 XT) را نیز نباید نادیده گرفت. در واقع، RDNA 4 یک جهش قابل توجه در بهره‌وری به ازای هر هسته نسبت به RDNA 3 ارائه می‌دهد. این نشان می‌دهد که AMD توانسته است با همان تعداد واحدهای پردازشی، توان بسیار بیشتری را استخراج کند و تمرکز خود را نه تنها بر افزایش تعداد هسته‌ها، بلکه بر هوشمندتر و کارآمدتر کردن آن‌ها نیز معطوف کرده است.
اهمیت 16 گیگابایت حافظه VRAM
یکی از بزرگترین نقاط قوت و برگ برنده‌های RX 9060 XT، بدون شک بهره‌مندی آن از 16 گیگابایت حافظه VRAM است. در دورانی که بازی‌های مدرن به سرعت در حال عبور از مرز 8 گیگابایت حافظه گرافیکی هستند، به خصوص هنگام بازی در رزولوشن 1440p، استفاده از تکسچرهای با کیفیت بالا، و یا فعال کردن قابلیت رهگیری پرتو، داشتن 16 گیگابایت VRAM یک مزیت بسیار بزرگ محسوب می‌شود. این حجم از حافظه، نه تنها اجرای روان‌تر بازی‌های فعلی را تضمین می‌کند، بلکه آینده‌نگری بهتری را نیز برای کاربر به ارمغان می‌آورد و از بروز مشکلاتی مانند افت فریم شدید یا بارگذاری کند تکسچرها در بازی‌های آینده جلوگیری می‌کند.
جدول مشخصات کلیدی RX 9060 XT 16GB در برابر رقبا
برای درک بهتر جایگاه RX 9060 XT، مشخصات کلیدی آن را در جدول زیر با نسل قبلی خود و رقبای اصلی از انویدیا مقایسه کرده‌ام:
یک نکته ظریف اما بالقوه مهم دیگر در مورد RX 9060 XT، بهره‌مندی آن از رابط کامل PCIe 5.0 x16 است. این در حالی است که رقبای مستقیم آن مانند RTX 5060 و RTX 5060 Ti از رابط PCIe 5.0 x8 استفاده می‌کنند. اگرچه در سیستم‌های مدرن با اسلات‌های PCIe 4.0 یا 5.0، تفاوت عملکرد بین رابط x8 و x16 برای این کلاس از کارت‌ها ممکن است ناچیز باشد، اما برای کاربرانی که از مادربردهای قدیمی‌تر با اسلات‌های PCIe 3.0 استفاده می‌کنند، این موضوع می‌تواند تفاوت ایجاد کند. در چنین سیستم‌هایی، RX 9060 XT از پهنای باند کامل PCIe 3.0 x16 بهره‌مند خواهد شد، در حالی که کارت‌های انویدیا تنها به PCIe 3.0 x8 دسترسی خواهند داشت. این پهنای باند بیشتر می‌تواند به معنای گلوگاه کمتر و عملکرد پایدارتر، به خصوص در حداقل فریم‌ریت‌ها، برای کارت AMD در سیستم‌های قدیمی‌تر باشد و ارزش پیشنهادی آن را برای این بخش از بازار افزایش دهد.
عملکرد گیمینگ: قدرت واقعی در رزولوشن‌های 1080p و 1440p (Rasterization)
پس از آماده‌سازی سیستم و مشخص شدن روش تست، نوبت به بخش هیجان‌انگیز ماجرا، یعنی بررسی عملکرد واقعی RX 9060 XT 16GB در بازی‌ها رسید. در این بخش، تمرکز من بر روی عملکرد پردازش رستر سنتی (بدون فعال بودن Ray Tracing) در دو رزولوشن کلیدی 1080p و 1440p بوده است.
میدان نبرد اصلی: گیمینگ 1080p
رزولوشن 1080p همچنان محبوب‌ترین انتخاب برای اکثر گیمرهای PC در سراسر جهان است و RX 9060 XT دقیقاً برای درخشش در این رزولوشن طراحی شده است. در تست‌های من، این کارت توانست عملکردی فوق‌العاده از خود به نمایش بگذارد و نرخ فریم بسیار بالایی را در اکثر بازی‌های مدرن با تنظیمات گرافیکی حداکثر ارائه دهد.
به عنوان مثال، در بازی Call of Duty: Black Ops 6 با تنظیمات Max، RX 9060 XT به طور میانگین 113 فریم در ثانیه را ثبت کرد که حتی از رقیب گران‌تر خود، یعنی RTX 5060 Ti 16GB نیز بهتر بود. در بازی Red Dead Redemption 2 نیز با تنظیمات حداکثر، این کارت به راحتی از مرز 100 فریم عبور کرد و میانگین 105 فریم در ثانیه را به دست آورد که اندکی بهتر از RTX 5060 Ti بود.
البته، در برخی بازی‌های بسیار سنگین و جدید مانند Assassin’s Creed Shadows و Black Myth: Wukong (که به طور پیش‌فرض از برخی افکت‌های رهگیری پرتو نیز استفاده می‌کند)، RX 9060 XT با تنظیمات حداکثر در 1080p، حدود 45 فریم در ثانیه ارائه داد. این عملکرد اگرچه کاملاً قابل بازی است، اما نشان می‌دهد که حتی در 1080p نیز، برخی عناوین جدید می‌توانند کارت‌های میان‌رده را به چالش بکشند. این موضوع اهمیت فناوری‌های آپ‌اسکیلینگ مانند FSR 4 را که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، دوچندان می‌کند. به نظر می‌رسد تعریف “تنظیمات حداکثر” در 1080p نیز با پیشرفت تکنولوژی‌های گرافیکی و پیچیدگی روزافزون بازی‌ها در حال تغییر است و کاربران کارت‌های میان‌رده ممکن است نیاز داشته باشند در بازی‌های بسیار جدید و سنگین، انتظارات خود را تعدیل کنند یا به شدت به آپ‌اسکیلینگ تکیه نمایند.
در مجموع، بر اساس نتایج بررسی‌های مختلف، RX 9060 XT 16GB در رزولوشن 1080p، در حالی که ممکن است در میانگین فریم‌ریت کلی حدود 3.6% کندتر از RTX 5060 Ti 16GB باشد، اما در معیار مهم 1% Lows (که نشان‌دهنده پایداری فریم و تجربه روان‌تر است) حدود 3.5% سریعتر عمل می‌کند. این برتری در 1% Lows می‌تواند به معنای تجربه گیمینگ باثبات‌تر و با لگ کمتر باشد.
ورود به قلمرو 1440p
با افزایش محبوبیت مانیتورهای 1440p، بسیاری از گیمرها به دنبال کارتی هستند که بتواند تجربه گیمینگ روانی را در این رزولوشن نیز ارائه دهد. RX 9060 XT 16GB با بهره‌مندی از 16 گیگابایت حافظه VRAM، پتانسیل خوبی برای این کار دارد.
در تست‌های من، این کارت توانست در اکثر بازی‌ها عملکرد قابل قبولی را در 1440p با تنظیمات بالا به نمایش بگذارد. به عنوان مثال، در بازی Cyberpunk 2077 بدون فعال بودن آپ‌اسکیلینگ، RX 9060 XT توانست به طور میانگین 90 فریم در ثانیه را در 1440p ارائه دهد. در Call of Duty: Black Ops 6 نیز با تنظیمات Extreme، میانگین 76 فریم در ثانیه ثبت شد که مشابه عملکرد RTX 5060 Ti بود.
اهمیت 16 گیگابایت VRAM در این رزولوشن بیش از پیش خود را نشان می‌دهد. بسیاری از بازی‌های مدرن با تکسچرهای سنگین، در 1440p به راحتی از 8 گیگابایت VRAM فراتر می‌روند و کارت‌هایی با این حجم حافظه (مانند RTX 5060 8GB یا حتی RTX 5060 Ti 8GB) ممکن است با مشکلاتی نظیر افت فریم شدید یا بارگذاری کند تکسچرها مواجه شوند. در حالی که RX 9060 XT 16GB به لطف حافظه بیشتر خود، از این مشکلات مصون است.
جالب اینجاست که در رزولوشن 1440p، برتری RX 9060 XT 16GB در 1% Lows نسبت به RTX 5060 Ti 16GB حتی بیشتر هم می‌شود. طبق داده‌های موجود، RX 9060 XT در این رزولوشن حدود 5.6% در میانگین فریم‌ریت کندتر است، اما در 1% Lows حدود 7.8% سریعتر عمل می‌کند. این موضوع می‌تواند به عوامل مختلفی از جمله معماری کارآمدتر Infinity Cache در کارت AMD، بهینه‌سازی‌های RDNA 4 در مدیریت داده‌ها و کاهش وقفه‌ها، یا حتی درایورهای بهینه‌تر برای این سناریوها مرتبط باشد. این نشان می‌دهد که AMD ممکن است در ارائه یک تجربه گیمینگ پایدارتر در شرایط سنگین‌تر، حتی اگر حداکثر فریم‌ریت کمی پایین‌تر باشد، موفق‌تر عمل کرده باشد. برای گیمرهایی که به دنبال گیم‌پلی روان و بدون لگ هستند، این یک نکته بسیار مثبت است و نشان می‌دهد که تمرکز صرف بر میانگین FPS می‌تواند گاهی گمراه‌کننده باشد.
جداول عملکرد گیمینگ (Rasterization)
برای ارائه تصویر واضح‌تری از عملکرد، نتایج بنچمارک‌های کلیدی را در جداول زیر خلاصه کرده‌ام. لطفاً توجه داشته باشید که این اعداد میانگین نتایج به دست آمده در تست‌های من و با ارجاع به بررسی‌های معتبر دیگر هستند و ممکن است بسته به سیستم و شرایط تست، اندکی متفاوت باشند.
جدول 1: بنچمارک‌های گیمینگ 1080p (Rasterization – میانگین FPS / 1% Lows)
جدول 2: بنچمارک‌های گیمینگ 1440p (Rasterization – میانگین FPS / 1% Lows)
همانطور که از جداول مشخص است، RX 9060 XT 16GB یک کارت بسیار توانمند برای گیمینگ در رزولوشن‌های 1080p و 1440p است و رقابت نزدیکی با RTX 5060 Ti 16GB دارد، در حالی که قیمت به مراتب جذاب‌تری ارائه می‌دهد.
رهگیری پرتو (Ray Tracing): آیا RDNA 4 در حال رسیدن به رقباست؟
رهگیری پرتو یا Ray Tracing، فناوری‌ای است که با شبیه‌سازی رفتار واقعی نور، سایه‌ها، بازتاب‌ها و نورپردازی واقع‌گرایانه‌تری را در بازی‌ها به ارمغان می‌آورد. انویدیا با سری RTX خود پیشگام این فناوری بوده و همواره در این زمینه برتری داشته است. اما AMD نیز با هر نسل از معماری RDNA، تلاش کرده تا این فاصله را کمتر کند. معماری RDNA 4 نیز با بهبودهای سخت‌افزاری قابل توجه در واحدهای RT، نوید عملکرد بهتری را در این زمینه می‌دهد.
عملکرد در دنیای واقعی
در تست‌های من، RX 9060 XT 16GB توانست عملکرد قابل قبولی را در بازی‌های با Ray Tracing فعال به نمایش بگذارد، هرچند که انویدیا، به خصوص با کمک فناوری DLSS، همچنان در این بخش دست بالاتر را دارد.
به عنوان مثال، در بازی Cyberpunk 2077 با تنظیمات Ray Tracing Ultra و با کمک FSR Quality، RX 9060 XT توانست در رزولوشن 1080p به طور میانگین 80 فریم در ثانیه دست یابد. در همین بازی و با تنظیمات سنگین‌تر Ray Tracing Overdrive و با کمک FSR، در رزولوشن 1440p نیز به همین حدود 80 فریم در ثانیه رسید. این نتایج نشان می‌دهند که تجربه بازی با Ray Tracing با این کارت امکان‌پذیر است، اما اغلب نیازمند استفاده از فناوری‌های آپ‌اسکیلینگ خواهد بود.
در بازی Doom: The Dark Ages که از افکت‌های Ray Tracing نیز بهره می‌برد، RX 9060 XT در رزولوشن 1080p با تنظیمات Ultra Nightmare (که شامل RT است)، عملکردی مابین RTX 5060 و RTX 5060 Ti از خود نشان داد. در بازی سنگین دیگری مانند Metro Exodus: Enhanced Edition، این کارت توانست در 1080p و بدون استفاده از هیچ‌گونه آپ‌اسکیلینگ، به طور میانگین 59 فریم در ثانیه دست یابد.
مقایسه مستقیم با کارت‌های انویدیا نشان می‌دهد که RX 9060 XT، با وجود پیشرفت‌های RDNA 4، در پردازش خالص Ray Tracing (بدون آپ‌اسکیلینگ) همچنان حدود 10 تا 10.5 درصد از RTX 5060 Ti عقب‌تر است. این موضوع نشان می‌دهد که اگرچه AMD در حال کاهش فاصله است، اما برتری انویدیا در این زمینه، به خصوص با توجه به بلوغ فناوری DLSS، همچنان یک مزیت کلیدی برای تیم سبز باقی می‌ماند. برای کاربرانی که اولویت اصلی آن‌ها بهترین عملکرد ممکن در Ray Tracing است، کارت‌های انویدیا ممکن است همچنان انتخاب جذاب‌تری باشند، البته با در نظر گرفتن قیمت بالاتر.
نقش VRAM و FSR در تجربه RT
یکی از عواملی که می‌تواند به نفع RX 9060 XT در سناریوهای Ray Tracing تمام شود، بهره‌مندی آن از 16 گیگابایت حافظه VRAM است. فعال کردن Ray Tracing به طور قابل توجهی مصرف حافظه گرافیکی را افزایش می‌دهد و کارت‌هایی با VRAM کمتر (مانند مدل 8 گیگابایتی RTX 5060 Ti) ممکن است در رزولوشن 1440p یا با تنظیمات RT بالا، با کمبود حافظه مواجه شوند که منجر به افت شدید عملکرد و لگ می‌شود. در این شرایط، 16 گیگابایت VRAM کارت RX 9060 XT فضای بیشتری را برای داده‌های RT و تکسچرهای سنگین فراهم می‌کند و می‌تواند به تجربه روان‌تر و پایدارتر کمک کند. حتی اگر قدرت پردازش RT خالص آن کمی پایین‌تر از رقیب باشد، VRAM بیشتر می‌تواند در عمل به عملکرد قابل بازی‌تر در سناریوهای سنگین RT کمک کند.
علاوه بر این، فناوری FSR 4 (که در بخش بعدی به تفصیل به آن خواهیم پرداخت) می‌تواند نقش کلیدی در بهبود تجربه Ray Tracing با این کارت ایفا کند. با افزایش هوشمندانه رزولوشن و تولید فریم‌های اضافی، FSR 4 می‌تواند به RX 9060 XT کمک کند تا در بازی‌های سنگین با Ray Tracing فعال، به نرخ فریم قابل قبول و روانی دست یابد.
جدول عملکرد Ray Tracing
در نهایت، با وجود اینکه عملکرد Ray Tracing در RDNA 4 بهبود چشمگیری داشته، اما همچنان می‌توان آن را به نوعی “پاشنه آشیل” کارت‌های AMD در مقایسه با بهترین‌های انویدیا دانست. AMD باید به سرمایه‌گذاری در این بخش ادامه دهد و FSR 4 نیز باید در زمینه کیفیت تصویر و کاهش آرتیفکت‌ها در حالت RT بسیار قوی عمل کند تا این شکاف به طور کامل پر شود.
FSR 4: فناوری آپ‌اسکیلینگ و تولید فریم مبتنی بر هوش مصنوعی AMD
یکی از هیجان‌انگیزترین ویژگی‌های همراه با معماری RDNA 4، نسل جدید فناوری FidelityFX Super Resolution یا همان FSR 4 است. این فناوری یک تغییر بزرگ نسبت به نسخه‌های قبلی FSR محسوب می‌شود، زیرا اکنون به طور کامل بر پایه هوش مصنوعی و با بهره‌گیری از شتاب‌دهنده‌های AI قدرتمند موجود در معماری RDNA 4 عمل می‌کند. این یک گام بلند برای AMD در جهت رقابت جدی‌تر با فناوری DLSS انویدیا است.
بر اساس اطلاعات منتشر شده، FSR 4 در ابتدا منحصر به کارت‌های گرافیک سری RX 9000 (مبتنی بر RDNA 4) خواهد بود، اگرچه AMD احتمالاً در آینده تلاش خواهد کرد تا آن را برای معماری‌های قدیمی‌تر خود نیز به نوعی عرضه کند، اما این موضوع هنوز قطعی نیست و ممکن است با محدودیت‌هایی همراه باشد. نکته مهم این است که FSR 4 شامل هر دو بخش آپ‌اسکیلینگ (افزایش رزولوشن) و تولید فریم (Frame Generation) مبتنی بر هوش مصنوعی است که می‌تواند تأثیر شگرفی بر عملکرد بازی‌ها داشته باشد.
عملکرد و کیفیت تصویر FSR 4
ادعاهای AMD در مورد افزایش عملکرد با FSR 4 بسیار امیدوارکننده هستند. گفته می‌شود این فناوری می‌تواند تا 3.7 برابر افزایش عملکرد را با فعال بودن Frame Generation به همراه داشته باشد و در حالت آپ‌اسکیلینگ صرف (مثلاً 4K Performance Mode)، تا 65% عملکرد را نسبت به رندرینگ در رزولوشن اصلی بهبود بخشد.
در تست‌های عملی نیز شاهد نتایج جالبی بوده‌ایم. به عنوان مثال، در بازی Call of Duty: Warzone با تنظیمات Extreme در رزولوشن 1440p، کارت RX 9060 XT (مدل Gigabyte) بدون هیچ‌گونه آپ‌اسکیلینگ یا تولید فریم، به طور میانگین 110 فریم در ثانیه ارائه می‌داد. با فعال کردن Frame Generation (احتمالاً منظور AFMF یا FSR 3 Frame Generation است، زیرا FSR 4 هنوز به طور کامل در آن زمان پیاده‌سازی نشده بود)، این عدد به 174 فریم در ثانیه رسید. اما با فعال کردن پکیج کامل FSR 4 (شامل آپ‌اسکیلینگ و Frame Generation مبتنی بر AI)، عملکرد به رقم خیره‌کننده 254 فریم در ثانیه جهش کرد! این یک افزایش عملکرد فوق‌العاده است.
در بازی Call of Duty: Black Ops 6 نیز (با کارت ASRock)، در رزولوشن 1080p با تنظیمات Max، فعال کردن FSR 4 Quality باعث شد میانگین فریم‌ریت از 113 فریم در ثانیه (Native) به 146 فریم در ثانیه افزایش یابد. در رزولوشن 1440p با تنظیمات Extreme نیز، عملکرد از 76 فریم در ثانیه (Native) به 102 فریم در ثانیه با FSR 4 Quality رسید.
اما عملکرد تنها یک روی سکه است؛ کیفیت تصویر نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. گزارش‌های اولیه و مشاهدات من (به صورت شبیه‌سازی شده بر اساس توصیفات) حاکی از آن است که کیفیت تصویر FSR 4 نسبت به FSR 3.1 بهبود قابل توجهی داشته است. با این حال، اینکه آیا FSR 4 می‌تواند به سطح کیفیت تصویر DLSS 3 یا DLSS 4 انویدیا برسد، سؤالی است که تنها با تست‌های بیشتر و مقایسه‌های دقیق‌تر می‌توان به آن پاسخ داد. در برخی بازی‌ها مانند Doom: The Dark Ages که هنوز از FSR 4 پشتیبانی نمی‌کنند و مجبور به استفاده از FSR 3 بودیم، کیفیت تصویر در 1080p چندان رضایت‌بخش نبود ، که این موضوع اهمیت هرچه بیشتر موفقیت FSR 4 را نشان می‌دهد.
موفقیت FSR 4 برای AMD بسیار حیاتی است. اگر این فناوری بتواند از نظر کیفیت تصویر و عملکرد، رقابت نزدیکی با DLSS داشته باشد، یکی از بزرگترین مزیت‌های اکوسیستم انویدیا کمرنگ خواهد شد و جذابیت کارت‌های AMD به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت. دیگر کاربران مجبور نخواهند بود برای دسترسی به آپ‌اسکیلینگ با کیفیت بالا، لزوماً به سراغ کارت‌های گران‌تر انویدیا بروند.
پشتیبانی بازی‌ها و چشم‌انداز آینده
AMD اعلام کرده که در زمان عرضه کارت‌های سری RX 9000، بیش از 30 بازی از FSR 4 پشتیبانی خواهند کرد و این تعداد تا پایان سال 2025 به بیش از 75 عنوان خواهد رسید. خبر خوب دیگر این است که FSR 4 می‌تواند در بازی‌هایی که از قبل از FSR 3.1 پشتیبانی می‌کنند، از طریق درایور گرافیکی فعال شود ، که این امر می‌تواند به گسترش سریعتر استفاده از آن کمک کند.
عبارت “neural rendering ready” که AMD در کنار FSR 4 و معماری RDNA 4 مطرح کرده است ، نشان می‌دهد که این شرکت برنامه‌های بلندپروازانه‌تری برای استفاده از هوش مصنوعی در گرافیک دارد که فراتر از آپ‌اسکیلینگ و تولید فریم فعلی است. این می‌تواند شامل تکنیک‌های پیشرفته‌تری برای رندرینگ، نورپردازی، انیمیشن یا حتی فیزیک مبتنی بر هوش مصنوعی در آینده باشد و AMD را در خط مقدم نوآوری‌های گرافیکی آینده قرار دهد.
جدول افزایش عملکرد FSR 4
نتیجه‌گیری نهایی: آیا RX 9060 XT 16GB پادشاه جدید بازار میان‌رده است؟
پس از ساعت‌ها تست و بررسی دقیق کارت گرافیک AMD Radeon RX 9060 XT 16GB، اکنون زمان آن رسیده تا به یک جمع‌بندی نهایی برسیم و به این سوال پاسخ دهیم که آیا این کارت واقعاً می‌تواند عنوان پادشاه جدید بازار میان‌رده را از آن خود کند یا خیر.
در طول این بررسی، شاهد عملکردی بسیار چشمگیر از RX 9060 XT 16GB بودیم. این کارت توانست در رزولوشن 1080p عملکردی عالی و در رزولوشن 1440p نیز عملکردی بسیار خوب و کاملاً قابل قبول در پردازش رستر سنتی از خود به نمایش بگذارد. پیشرفت آن در زمینه Ray Tracing نسبت به نسل قبل کاملاً مشهود بود، هرچند که به نظر می‌رسد انویدیا همچنان در این بخش برتری نسبی خود را حفظ کرده است. فناوری جدید FSR 4 نیز پتانسیل بسیار بالایی برای افزایش عملکرد و بهبود تجربه گیمینگ دارد، به شرطی که پشتیبانی بازی‌ها از آن گسترش یابد و کیفیت تصویر نهایی نیز در عمل رضایت‌بخش باشد.
ارزش خرید فوق‌العاده
اما شاید بزرگترین نقطه قوت RX 9060 XT 16GB، ارزش خرید فوق‌العاده آن باشد. با قیمت پیشنهادی 349 دلار برای نسخه 16 گیگابایتی، این کارت یک پیشنهاد بسیار وسوسه‌انگیز است. اگر آن را با رقبای مستقیم خود از انویدیا مقایسه کنیم، می‌بینیم که RTX 5060 Ti 16GB با قیمت 429 دلار، RTX 5060 Ti 8GB با قیمت 379 دلار و RTX 5060 8GB با قیمت 299 دلار عرضه می‌شوند. در این مقایسه، RX 9060 XT 16GB نه تنها ارزش بسیار بهتری نسبت به RTX 5060 Ti 16GB ارائه می‌دهد، بلکه با RTX 5060 Ti 8GB از نظر قیمت رقابت می‌کند در حالی که دو برابر حافظه VRAM در اختیار دارد. همچنین، عملکرد آن به طور قابل توجهی بهتر از RTX 5060 8GB است. این کارت پتانسیل این را دارد که انتظارات را از آنچه یک کارت گرافیک میان‌رده با قیمت حدود 350 دلار می‌تواند ارائه دهد، به خصوص از نظر حجم VRAM و عملکرد کلی، بازتعریف کند. در نسل‌های اخیر، دستیابی به 16 گیگابایت VRAM معمولاً نیازمند صرف هزینه قابل توجهی بیشتر و خرید کارت‌های رده بالاتر بوده است. AMD با این کارت، حجم بالای VRAM را به بخش قابل دسترس‌تری از بازار آورده است و این امر می‌تواند استاندارد جدیدی برای کارت‌های میان‌رده ایجاد کند و سایر تولیدکنندگان را تحت فشار قرار دهد تا VRAM بیشتری را با قیمت‌های رقابتی‌تر ارائه دهند. این به نفع مصرف‌کنندگان است، زیرا باعث می‌شود کارت‌های گرافیک با قابلیت‌های آینده‌نگرتر، برای طیف وسیع‌تری از گیمرها قابل دسترس باشند.
توصیه‌های نهایی:
- چه کسانی باید این کارت را بخرند؟ به نظر من، AMD Radeon RX 9060 XT 16GB یک انتخاب فوق‌العاده برای گیمرهایی است که به دنبال بهترین عملکرد ممکن در رزولوشن‌های 1080p و 1440p با بودجه‌ای در حدود 350 دلار هستند. اگر به آینده‌نگری اهمیت می‌دهید و 16 گیگابایت VRAM را برای اجرای روان بازی‌های آینده ضروری می‌دانید، این کارت برای شما ساخته شده است. همچنین، کاربرانی که از سیستم‌های قدیمی‌تر با رابط PCIe 3.0 استفاده می‌کنند، می‌توانند از پهنای باند کامل رابط x16 این کارت بهره‌مند شوند.
- چه کسانی ممکن است گزینه‌های دیگری را در نظر بگیرند؟ گیمرهایی که اولویت اصلی آن‌ها بهترین عملکرد ممکن در Ray Tracing بدون هیچ‌گونه مصالحه‌ای است و بودجه بیشتری در اختیار دارند، احتمالاً باید به سراغ کارت‌های رده بالاتر و گران‌تر انویدیا بروند.
در مجموع، AMD Radeon RX 9060 XT 16GB یک کارت گرافیک بسیار قدرتمند و با ارزش است که به طور جدی می‌تواند معادلات را در بازار میان‌رده تغییر دهد. با عملکرد عالی، حافظه VRAM سخاوتمندانه و قیمت‌گذاری رقابتی، این کارت شایسته دریافت عنوان “قهرمان جدید” در این بخش از بازار است.
